Prof. dr. Eelco de Koning wil met onderzoek naar organoïden de alvleesklier doorgronden
Bij het Hubrecht Instituut in Utrecht onderzoekt prof. dr. Eelco de Koning met behulp van gekweekte organoïden de werking van de menselijke alvleesklier. Zo hoopt hij tot nieuwe inzichten te komen, waarop hij kan voortbouwen in zijn zoektocht naar een behandeling voor mensen met diabetes type 1.
In 2009 wordt prof. dr. de Koning benaderd door het Hubrecht Instituut, een in Utrecht gelegen onderzoeksinstituut dat gespecialiseerd is in ontwikkelingsbiologie en stamcelonderzoek. Op dat moment doet hij aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) onderzoek naar de transplantatie van uit alvleesklieren verkregen bètacellen, ter behandeling van diabetes type 1. Bij het instituut volgt men zijn verrichtingen al enige tijd met belangstelling en ziet men mogelijkheden tot samenwerking. Prof. dr. de Koning: “Er werd mij gevraagd of ik interesse had om een fundamenteel onderzoeksprogramma op te zetten naar de werking van de alvleesklier, het orgaan dat een belangrijke rol speelt in het ontstaan van diabetes 1. Bij dat onderzoek kon ik samenwerken met de bij het instituut aangesloten onderzoekers, die over verstrekkende kennis van de ontwikkelingsbiologie en moderne celkweektechnieken beschikken. Dat vormde een belangrijke aanvulling op mijn onderzoek aan het LUMC. Uiteraard heb ik die kans met beide handen aangegrepen”
In zijn onderzoek bij het Hubrecht Instituut bestuderen prof. dr. de Koning en zijn collega’s de werking van de alvleesklier aan de hand van zogeheten organoïden. “Organoïden zijn een soort miniatuurorganen die gemaakt worden in het laboratorium, om specifieke functies van echte organen mee na te bootsen”, vertelt de wetenschapper. “De organoïden die we bij het Hubrecht Instituut bestuderen zijn gekweekt uit cellen van gedoneerd alvleesklierweefsel. De organoïden vertonen kenmerken en functionaliteiten van het oorspronkelijke orgaan. Daardoor kunnen we nauwgezet de werking van de alvleesklier in verschillende omstandigheden bestuderen. De organoïden kunnen we op beperkte schaal stimuleren tot het genereren van insulineproducerende cellen (bètacellen), zoals dat in een gezonde alvleesklier waarschijnlijk ook op kleine schaal gebeurt. Bètacellen gaan bij patiënten met diabetes type 1 grotendeels verloren, waardoor de insulineproductie voor het lichaam ontregeld raakt. Door dat fenomeen te onderzoeken aan de hand van organoïden, verwerven we kennis waarop we kunnen voortbouwen in de zoektocht naar behandelingen. Het uiteindelijke doel is om de groei van insulineproducerende cellen in de alvleesklier te kunnen stimuleren.”
Herstel van bètacellen in de beschadigde alvleesklier
De afname van insulineproductie in de alvleesklier van patiënten met diabetes type 1 is slechts een van de vele vraagstukken waarover prof. dr. de Koning en zijn collega’s zich bij het Hubrecht Instituut buigen. “Met behulp van organoïden kun je de werking van de alvleesklier vanuit talloze invalshoeken benaderen, die allemaal van waarde kunnen zijn voor diabetesonderzoek.
Momenteel zijn we bijvoorbeeld erg geïnteresseerd in regeneratie; we willen beter begrijpen hoe de alvleesklier zich na beschadiging herstelt. We denken dat daarbij nieuwe insulineproducerende cellen ontstaan in de afvoerbuisjes van het orgaan. Maar we weten nog niet hoe dat proces eruitziet, welke factoren daarin een rol spelen, en of we dat op de een of andere manier zouden kunnen stimuleren bij patiënten met diabetes om de insulineproductie weer op gang te krijgen. Als we die vragen kunnen beantwoorden, beschikken we over belangrijke informatie, die we graag met patiënten en collega onderzoekers delen”, aldus de onderzoeksleider.