Dr. Françoise Carlotti onderzoekt de identiteitsverandering van bètacellen
In het LUMC geeft dr. Françoise Carlotti leiding aan onderzoek naar bètacellen die van identiteit veranderen, wellicht om te ontsnappen aan hun vernietiging door het immuunsysteem. Het onderzoek kan interessante inzichten opleveren over het beginstadium van diabetes type 1. Dr. Carlotti legt uit waarom dit van belang is.
Dr. Carlotti van het LUMC geeft sinds begin 2020 leiding aan een onderzoekstraject, met het doel te achterhalen of een deel van de insulineproducerende cellen (bètacellen) het beginstadium van diabetes type 1 overleeft door van identiteit te veranderen. “Diabetes type 1 ontstaat wanneer het immuunsysteem de bètacellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt, waardoor er in het lichaam een tekort aan insuline ontstaat”, legt de celbioloog uit. “We denken nu dat een deel van de bètacellen in dit stadium een identiteitsverandering kan ondergaan, wellicht om op die manier aan de aanval door het immuunsysteem te ontkomen. Als ze plotseling niet meer op bètacellen lijken, worden ze met rust gelaten door het immuunsysteem. Helaas kunnen de cellen daardoor ook geen insuline meer produceren. Maar wat als we dat proces terugdraaien en zo de insulineproductie weer op gang brengen? Misschien kunnen we diabetes type 1 op die manier behandelen, of zelfs genezen.”
Bètacellen die van identiteit veranderen
Het project van dr. Carlotti en haar collega’s bouwt voort op een eerdere ontdekking met betrekking tot het aanpassingsvermogen van menselijke bètacellen. “We hebben aangetoond dat bètacellen in schadelijke omstandigheden in staat zijn om van identiteit te veranderen, wellicht als overlevingsmechanisme. Dat is interessant, want onderzoek van mijn collega dr. Zaldumbide wijst erop dat schadelijke omstandigheden een rol spelen bij de ontwikkeling van diabetes type 1. Die lijken er namelijk voor te zorgen dat bètacellen overbelast raken en daardoor fouten maken bij het produceren van insuline, wat door het immuunsysteem als reden wordt gezien om de cellen te vernietigen. Vandaar dat we ons afvragen of de identiteitsverandering van bètacellen, als reactie op schadelijke omstandigheden, ook plaatsvindt in het beginstadium van diabetes type 1. Samen met collega’s probeer ik die vraag te beantwoorden. Als onze vermoedens bevestigd worden, willen we uitzoeken hoe de cellen precies van identiteit veranderen, zodat we op basis daarvan naar medische toepassingen kunnen toewerken.”
De financiële ondersteuning van DON is volgens dr. Carlotti van groot belang voor de voortzetting van haar onderzoek. “We hebben nog veel vragen te beantwoorden voordat we naar een behandeling of geneesmiddel kunnen toewerken. Ons doel is nu de identiteitsverandering vollediger te doorgronden, de juiste onderzoekstechnieken te ontwikkelen en te bepalen waar kansen liggen voor klinische toepassingen. Daarvoor hebben we tijd en middelen nodig. Dankzij DON en haar donateurs kunnen we daarop rekenen en kunnen we ons blijven inspannen om tot nieuwe ontdekkingen te komen. Hopelijk leidt onze groeiende kennis van diabetes type 1 op een dag tot de genezing van deze ziekte.”
Nieuwe benadering diabetesonderzoek
Het onderzoek naar bètacellen is niet Carlotti’s enige verrichting binnen het vakgebied. Met haar collega’s aan het LUMC werkt ze al jaren aan verbeterde methodes om uit stamcellen nieuwe bètacellen te kweken, en daarmee de insulineproductie van patiënten weer op gang te krijgen. Met de resultaten van dat project – eveneens opgezet met steun van DON – hopen de onderzoekers in de nabije toekomst al patiënten te kunnen helpen. Dr. Carlotti begon aan haar aanvullende onderzoek naar de identiteitsverandering van bètacellen, omdat ze het van belang vindt om het vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken te benaderen.
”Voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen hebben we veel kennis nodig. We onderzoeken verschillende aspecten van deze ziekte, omdat ieder nieuw inzicht een stukje van de puzzel vormt. De stamcelbehandeling en het mogelijke herstel van beschadigde bètacellen vormen twee verschillende invalshoeken met potentie voor klinische toepassingen. Niet alle diabetes type 1- patiënten zijn hetzelfde. Afhankelijk van het ziektebeeld en het stadium waarin de ziekte zich bevindt, kan de patiënt baat hebben bij verschillende behandelingsmogelijkheden. De mensen die dagelijks hinder ondervinden van deze ziekte houden we bij onze onderzoeksprojecten altijd in het achterhoofd. Want uiteindelijk doen we het voor hen.