Prof. dr. Staels en prof. dr. De Leu onderzoeken mogelijke sleutel in het herstel van bètacellen
Aan de Vrije Universiteit van Brussel werken prof dr. Willem Staels en prof. dr. Nico de Leu aan onderzoek naar het herstel van bètacellen. Het project bouwt voort op een eerder door DON gesteund onderzoek van prof. dr. Harry Heimberg. In dit nieuwe hoofdstuk hopen de onderzoekers het geheim van Neurogenine-3 te ontrafelen en de weg vrij te maken voor genezende behandelingen tegen diabetes type 1.
De afgelopen jaren werkte de onderzoeksgroep van prof. dr. Harry Heimberg aan onderzoek naar het herstel van bètacellen. Dat zijn de cellen in de alvleesklier die insuline produceren en waaraan mensen met diabetes type 1 een tekort hebben. “Met het onderzoek hebben we nieuwe inzichten opgedaan over de manier waarop de cellen zich vormen”, vertelt prof. dr. Staels, die aan het onderzoek meewerkte. “We hebben dit proces in twee verschillende modellen onderzocht: een model met weefselschade en een model waarin we de vorming van nieuwe cellen stimuleerden door nieuwe bloedvaten te vormen. In beide gevallen zagen we dat cellen die zich in de omgeving van de bètacellen bevonden het eiwit neurogenine-3 aanmaakten. Dat trok zodanig onze aandacht, dat we een vervolgonderzoek hebben opgezet!”
Het geheim van nieuwe bètacellen
Prof. dr. Heimberg, die het voorgaande onderzoek leidde, heeft met zijn pensioen in het vooruitzicht de verantwoordelijkheid voor de onderzoeksgroep overgedragen aan prof. dr. Staels, en diens collega prof. dr. De Leu. De onderzoekers kijken ernaar uit om aan de slag te gaan met het veelbelovende neurogenine-3. “We weten niet precies welke rol dit eiwit speelt. Maar aangezien het in beide onderzochte modellen voorkomt, vermoeden we dat het bijdraagt aan de vorming van nieuwe bètacellen. Het doel van ons nieuwe onderzoek is om hier meer duidelijkheid over te krijgen. We hopen dat we neurogenine-3 op termijn met een signaal kunnen aansturen om nieuwe bètacellen te maken. Dan zouden we over een nieuwe behandelmethode kunnen beschikken om de insulineproductie in het lichaam te herstellen.”
Vollediger herstel
Met het nieuwe project richten de onderzoekers zich op het herstel van bètacellen als strategie in de strijd tegen diabetes type 1, terwijl veel andere onderzoeksgroepen zich richten op het kweken van deze cellen voor transplantatie. Het is een bewuste keuze van de groep om het minder bewandelde pad te kiezen. Prof. dr. Staels: “Ook wij zien gekweekte bètacellen voor transplantatie als de volgende grote stap in het behandelen van diabetes type 1. Deze worden in het lichaam van patiënten geplaatst om de insulineproductie weer op gang te brengen. Een belangrijke ontwikkeling. Maar met een transplantatie van deze cellen wordt de balans in de alvleesklier niet hersteld. Daar werken de bètacellen normaal gesproken nauw samen met andere cellen om het bloedsuikergehalte te reguleren. Een transplantatie herstelt de insulineproductie, maar niet de communicatie tussen deze verschillende soorten cellen. Wij denken dat we dit op lange termijn kunnen oplossen door het lichaam zelf nieuwe bètacellen aan te laten maken. Daarom zijn we zo enthousiast over de mogelijkheden die neurogenine-3 lijkt te bieden. Wie weet is er een nóg vollediger herstel mogelijk!”
Het geheim van neurogenine-3 ontrafelen
Stap voor stap inzoomen
Het onderzoeksteam gaat methodisch te werk. De onderzoekers hebben een werkplan klaarliggen waarin ze het vraagstuk neurogenine-3 stap voor stap benaderen. “Eerst bouwen we genetische modellen waarin we onder verschillende stappen de werking van het eiwit kunnen bestuderen”, vertelt prof. dr. Staels. “Vervolgens verwijderen we alle neurogenine-3 uit het model en analyseren we welke gevolgen dit heeft voor de omringende cellen. Dat is een gebruikelijk startpunt voor fundamenteel onderzoek: iets weghalen en kijken wat er gebeurt. Daarna doen we juist het tegenovergestelde en verhogen we de hoeveelheid neurogenine-3. Dit alles geeft ons een idee van de rol die het stofje speelt in de celomgeving. Van daaruit kunnen we inzoomen en de precieze werking van het eiwit steeds gedetailleerder in kaart brengen.”
Baanbrekend dankzij donaties
Bij het bestuderen van neurogenine-3 komen twee grote uitdagingen kijken. Niet alleen maken de neurogenine-3-producerende cellen dit eiwit slechts in kleine hoeveelheden aan; ook de cellen zelf komen maar in kleine hoeveelheden voor. Dit maakt het bijzonder moeilijk om neurogenine-3 langere tijd te bestuderen. Dat is waarom de onderzoekers de financiële steun van DON goed kunnen gebruiken: “Het bestuderen van neurogenine-3 is een technische uitdaging die we alleen met de meest baanbrekende moleculaire biologietechnieken kunnen aangaan. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van DON. Om iets te doen wat nog nooit eerder is gedaan, hebben we de vrijheid nodig om dingen uit te proberen en te optimaliseren. DON steunt ons voor meerdere jaren en geeft ons daarmee die vrijheid. We zijn erg enthousiast over deze hernieuwde samenwerking en kunnen niet wachten om te zien welke therapeutische mogelijkheden we gaan ontdekken!”